Linux cz.3 (RHCSA) - podstawy środowiska linux - podstawowe polecenia - uprawnienia plików i katalogów
Czas zająć się uprawnieniami! Jak to w większości systemów operacyjnych bywa tam gdzie są użytkownicy muszą być jakieś zasady. Posiadamy swoje pliki, którymi nie chcemy dzielić się z nikim. Inne natomiast chcemy pokazać. Możemy też udostępnić jakieś narzędzie (skrypt) innemu użytkownikowi itd. Linux oczywiście posiada możliwość ustalenia co komu i gdzie wolno a czego nie. Ale do rzeczy..
Kilka poleceń :
# chmod - Polecenie zmieniające uprawnienia dla plików lub katalogów (możliwość odczytu, zapisu etc)
# chown - Zmiana właściciela oraz grupy dla plików i katalogów
# ls -l - Wylistowanie zawartości katalogu z przełącznikiem "-l" pokaże jakie uprawnienia posiadają pliki i katalogi w danej lokalizacji.
# ll - Dokładnie to samo co powyżej ll = ls -l (skrócona wersja), jak komu wygodniej (oczywiście nie we wszystkich istniejących dystrybucjach linux ale mówimy tu o RedHat) .
# umask - Definiuje lub wyświetla domyślne uprawnienia jakie stosowane są w momencie tworzenia plików lub katalogów
Zanim pójdziemy dalej zastanówmy się do kogo w Linux należy plik lub katalog?
Do wyboru mamy 3 kategorie :
- User ( użytkownik ) - właściciel, twórca danego pliku lub katalogu
- Group (grupa) - grupa użytkowników mogąca posługiwać się danym plikiem lub katalogiem
- Other (inni) - wszyscy inni użytkownicy w danym systemie
Poza powyższym dla plików i katalogów można przydzielać uprawnienia odczytu, zapisu i wykonywania. Co oznaczamy (r,w,x lub 4,2,1) jak poniżej :
| Operacja | znak | liczba | opis |
| Read (odczyt) | r | 4 | Przeglądanie zawartości pliku, odczyt |
| Write (zapis) | w | 2 | Zapis do pliku, możliwość modyfikacji |
| Execute (wykonanie) | x | 1 | Uruchomienie np.: skryptu |
Wszystko stanie się jasne gdy przećwiczymy to zagadnienie. Po wydaniu polecenia ls -l poza nazwami plików na ekranie mamy widoczne jeszcze 6 kolumn.
| prawa dostępu | ilość dowiązań | użytk. | grupa | rozmiar w bajtach | data utworzenia | nazwa pliku |
| -rwxr-xr-x | 2 | user01 | users | 4532 | May 09 11:15 | plik1.txt |
Zadanie 1
Zmień właściciela pliku.
Odp: # chown nazwa_użytkownika nazwa_pliku np.: # chown user02 plik1
Zadanie 2
Zmień grupę wybranego pliku.
Odp: # chgrp nazwa_grupy nazwa_pliku np.: # chgrp grupa2 plik1 lub chown :grupa2 plik1
Zmiany po wykonanych zadaniach obserwujemy wykonując polecenie "ls -l".
Skoro wiemy już jak zmieniać użytkowników (właścicieli) oraz grupy dla plików teraz nadszedł czas na możliwości ich odczytu, zapisu i wykonania.
Jak wskazałem wcześniej do zmiany praw dostępu dla pliku stosujemy polecenie "chmod" i w drugiej jego części możemy stosować wartości numeryczne (ang. absolute setting) lub symboliczne oznaczenia literowe (ang. symbolic setting).
Stosując postać symboliczną wybieramy, które uprawnienia mają zostać zmienione czyli czy chodzi o użytkownika (-u), grupę(-g), pozostałych (-o) czy wszystkich (-a) lub też ich kombinacji dalej podajemy czy dane prawa nadajemy (+) czy odbieramy (-) i na koniec wybieramy o jakie uprawnienie chodzi tj.: odczyt (-r), zapis(-w) lub wykonanie (-r).
Postać ogólna :
chmod [u|g|o|a][+][-][r|w|x|] nazwa_pliku
Dla przykładu by dodać prawo do wykonywania dla grupy i innych wpisujemy :
chmod go+x plik
Aby odebrać prawa zapisu i odczytu dla właściciela, grupy i innych piszemy :
chmod ugo-rw plik lub chmod a-rw plik
Z tym , że nie wszystkie systemy obsługują symbol "a" oznaczający wszystkich.
Drugim sposobem jest ustawianie praw dostępu metodą numeryczną. W tej metodzie chodzi o to by za pomocą liczb ósemkowych podać wprost jakie uprawnienia mają właściciel, grupa i inni.
0 lub - - brak praw dostępu
1 lub -x - wykonywanie
2 lub -w- - zapis
3 lub -wx - zapis i wykonanie
4 lub r- - odczyt
5 lub r-x - odczyt i wykonanie
6 lub rw- - odczyt i zapis
7 lub rwx - odczyt, zapis, wykonanie
W takim układzie wydanie polecenia :
# chmod 644 plik1
Umożliwia właścicielowi odczyt i zapis natomiast grupa i pozostali mogą tylko odczytywać.
Podczas ustawianie praw do odczytu, zapisu i wykonania należy się zastanowić nad wyborem odpowiedniej liczby dla właściciela, grupy i pozostałych :
user grupa inni
? ? ?
666 - rw-rw-rw- -wszyscy odczytują i zapisują
777 - rwx-rwx-rwx - wszyscy odczytują zapisują i uruchamiają
644 - rw-r-r- - wszyscy odczytują ale modyfikuje i zapisuje tylko właściciel pliku
Tak więc za nami wstępnie temat uprawnień , grup, odczytu, zapisu i wykonywania plików.
Komentarze
Prześlij komentarz